W dniu 10.08.2018 r. prezydent podpisał ustawę z dnia 20.07.2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (dalej: „ustawa o przekształceniu”).

Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. Celem ustawy ma być usprawnienie procesów przekształcania praw użytkowania wieczystego na gruntach zabudowanych budynkami mieszkalnymi, w szczególności na rzecz członków wspólnot mieszkaniowych.

Co do zasady przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów nastąpi z mocy prawa (ex lege), z dniem 1.01.2019 r.

Dla praktyki istotne jest to, że ustawą zostały objęte grunty zabudowane budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi (wielolokalowymi) o funkcji mieszanej, tj. mieszkalno-usługowej, co jest bardzo często występującym rodzajem zabudowy. Warunkiem jest to, że co najmniej połowę liczby lokali muszą stanowić lokale mieszkalne. W takim przypadku wszyscy właściciele lokali w budynku (zarówno mieszkalnych, jak i usługowych) uzyskają udział we własności gruntu w zamian za dotychczasowy udział w użytkowaniu wieczystym. Również niejako przy okazji przekształceniem będzie objęty, w przypadku nieruchomości gruntowej o niejednolitej zabudowie, tj. gruntu zabudowanego np. domem mieszkalnym jednorodzinnym, na którym jednocześnie znajduje się budynek gospodarczy, czy obiekty małej architektury ogrodowej, z której korzystają mieszkańcy budynku, cały grunt na którym znajduje się ww. zabudowa.

Przekształcenie odbywa się na zasadzie 1:1, tj. w przypadku współużytkowania wieczystego wysokość udziałów we współwłasności gruntów odpowiada wysokości udziałów we współużytkowaniu wieczystym.

Z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu właściciel poniesie na rzecz dotychczasowego właściciela gruntu roczną opłatę przekształceniową. Wysokość opłaty jest równa opłacie rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, która obowiązywałaby w dniu przekształcenia.

Opłata jest wnoszona przez okres 20 lat, liczony od dnia przekształcenia. Właściciel w każdym czasie trwania obowiązku wnoszenia opłat może zgłosić właściwemu organowi zamiar jednorazowego wniesienia tych opłat. Ustawodawca przewidział jednak możliwość uzyskania bonifikat.

Jako najkorzystniejszą należy ocenić sytuację właścicieli gruntów należących uprzednio do Skarbu Państwa, którzy mają zagwarantowaną 60% bonifikatę pod warunkiem uiszczenia całej opłaty w roku, w którym nastąpiło przekształcenie. W przypadku gruntów należących natomiast do jednostek samorządu terytorialnego ustawa nie przewiduje stałej, ustalonej w ustawie, co do wysokości,  bonifikaty. Pozostawia w tym zakresie decyzję organom ww. jednostek samorządu terytorialnego.